مدیرعامل شرکت اکتوبیوکم، زیرمجموعه گروه اکتوور از شاخصهای تعیین شده برای اعلام یک شرکت به عنوان شرکت دانشبنیان انتقاد کرد و گفت: به نظر من برخی از شرکتهایی که عنوان دانشبنیانی گرفتهاند از مفهوم واقعی دانشبنیانی در صنعت دارو دور هستند.
محمد پیرورام در گفتوگو با خبرنگار فانا افزود: براساس قوانین کشور، شرکتی دانشبنیان است که توانسته باشد دانشی را در کشور ایجاد کند. اولا باید بپذیریم که ما در صنعت دارو، ژنریکساز هستیم، یعنی آنچه از دانش داروسازی در کشورهای دیگر ایجاد شده است، مشابه آن در کشور ما یا از طریق انتقال فناوری یا با مهندسی معکوس ایجاد میشود.
وی گفت: شاید حدود ۲۰ هزار نفر در زنجیره صنعت داروی کشور به جزء داروخانهها مشغول به کار باشند که معادل همین تعداد فقط در بخش تحقیق و توسعه یکی از شرکتهای چندملیتی مشغول به کار هستند که کار آنها کشف مولکولهای دارویی جدید و انجام مطالعات بالینی روی این مولکولها است. بنابراین ما در ایران داروهای جدید را یا از طریق انتقال دانش فنی یا مهندسی معکوس تولید میکنیم و به جزء برخی از مواد شیمیایی و موثره خاص مانند استامینوفن و نیتروگلیسیرین که از پایه توسط صنایع پتروشیمی و شیمیایی در ایران تولید میشوند و دانش تکمیل زنجیره تولید آنها و رسیدن به تولید مواد موثره دارویی را بدست آوردهایم، در سایر موارد مفهوم دانشبنیانی در صنعت داروسازی به این معنا که یک مولکول جدید را از پایه ایجاد کنیم، واهی است.
وی عنوان کرد: به غیر از ایجاد یک مولکول دارویی از پایه، در سایر بخشهای صنعت داروسازی مانند تغییر در فرمولاسیون، تغییر در روشهای دارورسانی و دوزاژ امکان فعالیت برای صنعت داروسازی کشور وجود دارد و بر همین اساس نیز باید درباره موضوع دانشبنیان در این صنعت، بازاندیشی شود. به نظر من اگر محصولی در خارج از ایران توسط شرکتهای بینالمللی تولید میشود و از نظر کاربردهای درمانی و قیمت محصولی راهبردی است و یک شرکت ایرانی توانسته به هر طریقی آن را در کشور تولید کند و جلوی خروج ارز از کشور را بگیرد و اشتغالزایی هم کند و محصولش هماکنون در بازار عرضه میشود، این یعنی دانشبنیان.
مدیرعامل شرکت اکتوبیوکم تاکید کرد: متاسفانه تاکنون بازاندیشی درباره مفهوم دانشبنیانی در صنعت داروسازی اتفاق نیفتاده است و بعضا شرکتهایی دانشبنیان شدهاند که از این مفهوم دور هستند و شاید در اعطای دانشبنیانی به آنها مسائل سیاسی و رانتی وجود داشته است و در مقابل شرکتهایی که واقعا دانشبنیان هستند و محصولات خوب و باکیفیت تولید و در فرایند تولید از دانش و فناوری بالا استفاده میکنند، دانشبنیان نشدهاند.
پیرورام خاطرنشان کرد: به عنوان مثال در عرصه داروهای هورمونی، در حال حاضر دیدروژسترون را که در حوزه زنان و بارداری محصولی کاربردی و استراتژیک است در ایران تولید میکنیم، این یعنی دانشبنیانی. در حوزه داروهای هازارد و پرخطر، داروی پیوندی را در رقابت با داروی برند و با قیمت کمتر و با همان کیفیت تولید میکنیم که مانع خروج ارز از کشور شده است. در بخش انکولوژی بیش از ۴۰ مولکول دارویی را با کیفیت مطلوب و قیمتهای بسیار پایینتر با انتقال دانش فنی تولید میکنیم اما هیچکدام هنوز دانشبنیان نشدهاند. در صنعت بایوتک، اکتوور از سل لاین محصول تولید میکند و از نظر کیفیت و سیستمهای بهینه تولید، همگام با شرکتهای بزرگ جهانی فعالیت میکند. در زمینه مواد اولیه دارویی، اکتوور محصولاتی را تولید میکند که برخی از آنها منحصربفرد هستند و برخی هم قبلا در کشور تولید شدهاند اما محصولاتی هم که قبلا در کشور تولید شدهاند، توسط اکتوور با خلوص بالاتری نسبت به محصولات مشابه داخلی تولید شدهاند که در برخی موارد تولید آنها نیاز به فناوریهای جدید نیز دارد، این یعنی دانشبنیان.
وی عنوان کرد: تصور عمومی درباره دانشبنیان این است که باید ثبت اختراع شود درحالیکه در صنعت دارو، ثبت اختراع نداریم. به جای آن باید استفاده از فناوریهای جدید که منجر به افزایش کیفیت، کاهش هزینه و قیمت و دسترسی مردم به داروهای جدید میشود، عنوان دانشبنیانی بگیرد. به نظر من اگر معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهوری چنین تعریفی از عنوان دانشبنیانی نداشته باشد به خطا میرود.